5
Di agoago i hongo di gonduu
Jesus gaa mmada gi tagabuulinga dangada deelaa, ge Ia gaa hana gi tomo di gonduu, gaa noho gi lala, ana dama agoago ga lloomoi gi baahi o Mee, gei Mee ga daamada ga agoago gi digaula:
Nia maluagina e donu
(Luke 6.20-23)
“E maluagina go digau ala bolo nadau hagataalunga le e dee dohu, idimaa digaula e hai henua gi Teenua King o God di Langi.
“E maluagina go digau ala e tangitangi lodo huaidu, idimaa, God ga haga manawa lamalia laa ginaadou. * Isaiah 61.2
“E maluagina go digau ala e manawa hila gi lala, idimaa, ginaadou ga hai mee gi henuailala.* ga hai mee gi henuailala be: ga hai mee gi nia mee a God ala ne hagababa ang gi ginaadou.
“E maluagina go digau ala e hagamahi huoloo e haga gila aga di manawa o God, idimaa, God gaa hai laa ginaadou gii dohu.
“E maluagina go digau ala e dumaalia ang gi digau ala i golo, idimaa, ginaadou gaa kae tumaalia mai baahi o God.
“E maluagina go digau ala e madammaa nadau lodo, idimaa, ginaadou ga gidee a God.* Pisalem 24.3-4
“E maluagina go digau ala e hagahumalia mehanga daangada, idimaa, God gaa hai digaula nia dama donu ni aana!
10 “E maluagina go digau ala e hagaduadua i di nadau haga gila aga di manawa o God, idimaa, digaula e hai henua gi Teenua King o God di Langi.
11 “E maluagina go goodou, maa nia daangada ga helekai huaidu i goodou, ga hagaduadua ge hagahuaidu goodou i nia hagadilinga dilikai huaidu huogodoo, idimaa goodou nia daangada ni aagu.* 1 Peter 4.14 12 Goodou gi manawa lamalia hua mo di tenetene, idimaa, di godou hui i di langi le e damanaiee. Dela gadoo di nadau hai dela nogo hagahuaidu nia soukohp ala i godou mua.* 2 Kronikel 36.16; Nnegau 7.52
Toolo mo di maalama
(Mark 9.50; Luke 14.34-35)
13 “Goodou go nia toolo o henuailala. Malaa, nia toolo ga ono mmala ai, dehee di hai e hai nia maa gii mmala labelaa? Nia maa gu balumee hua, e mee hua di kili gi daha, ga dagadagahi go nia daangada.* Mark 9.50; Luke 14.34-35
14 “Goodou go di haga maalama o henuailala hagatau. Di waahale dela i hongo di gonduu, e deemee di ngala.* John 8.12; 9.5 15 Ma tangada e dudu dana malama gaa dugu gi lala di boolo ai. Mee e dugu di maa gi hongo dono lohongo donu, e inaina nia daangada huogodoo ala i lodo di hale.* Mark 4.21; Luke 8.16; 11.33 16 E hai gadoo be goodou: godou maalama la heia gi maahina i mua nia daangada gi gidee ginaadou godou hangahaihai humalia, gei digaula ga hagaamu di godou Damana dela i di langi.* 1 Peter 2.12
Di agoago o nia haganoho
17 “Goodou hudee hai bolo Au ne hanimoi belee daa gi daha Nnaganoho Moses mo nia Agoago o nia Soukohp. Au hagalee ne hanimoi belee daa gi daha nia maa, Au ne hanimoi belee haga kila aga nia maa gii dohu. 18 Au e hagi adu gi goodou di tonu bolo di madagoaa di langi mo henuailala e noho hua i golo, deai di mee dulii loo i di gili nia haganoho aalaa e hagalee ai, gaa dae loo gi di haga lawa o nia mee huogodoo.* Luke 16.17 19 Tangada dela hagalee daudali taganoho e dahi, ma e aha maa taganoho koia e dulii loo i lodo nia haganoho, ga aago gi nia daangada bolo gi hudee daudalia, deelaa tangada e koia i mugi lala loo i Teenua King o God di Langi. Gei tangada dela ma ga daudali nnaganoho ge aago gi nia daangada bolo gi heia beelaa, le e hai tangada aamua i Teenua King o God di Langi. 20 Au e hagi adu gi goodou bolo goodou e mee hua di ulu i Teenua King o God di Langi maa godou mouli hai donu ga llauehe laa hongo di mouli o nia Pharisee mo digau haga donudonu haganoho.
Di agoago o di hagawelewele
21 “Goodou gu longono di agoago dela guu hai gi digau namua boloo:
‘Hudee daaligidia tangada gii made.
Tangada dela ma ga daaligi dana dangada gii made,
le e lahi gi di gowaa hai gabunga.’* Exodus 20.13; Deuteronomy 5.17
22 “Gei Au e hagi adu gi goodou bolo tangada dela ma ga hagawelewele gi dono duaahina, le e lahi gi di gowaa hai gabunga. Gei tangada dela ma ga helekai gi dono duaahina boloo: ‘Di balu dangada!’ le e lahi gi di gowaa hai gabunga aamua. Gei tangada dela ma ga helekai gi tei ono duaahina, boloo, ‘Dadaulia!’ le e kae dono hagaduadua i lodo di ahi i di gowaa hagaduadua. 23 Deenei laa, do madagoaa ma ga tigidaumaha ang gi God i hongo di gowaa hai tigidaumaha, gei goe ga langahia bolo do duaahina i golo e huaidu adu gi di goe, 24 dugua dau tigidaumaha i mua di gowaa hai tigidaumaha, hana hagahumalia ina gulu mehanga i mua, gaa lawa, ga hanimoi laa, gaa hai dau tigidaumaha ang gi God. 25 Maa tangada bolo ia e kae goe gi di gowaa hai gabunga, hagahumalia ina gulu mehanga i mua gi dee lahi goe go mee gi di gabunga, gei tangada hai gabunga gaa wanga goe gi nia tinggee, ga galabudi. 26 Au e hagi adu di tonu, goe ga galabudi gaa dae loo gi doo hui oo hala huogodoo ala gu haga anga adu gi di goe.
Di agoago o di mouli be di manu
27 “Goodou gu longono di agoago dela e hai boloo:
‘Hudee mouli i di mouli hai be di manu.’* Exodus 20.14; Deuteronomy 5.18
28 “Gei Au e hagi adu gi goodou, tangada ma gaa mmada gi di ahina ga maanadu huaidu i ono lodo, geia gu ihala i di mouli hai be di manu i lodo dono manawa. 29 Maa do golomada gau donu e hai goe gii hala, gaabee gi daha. Ma e koia e humalia i do huaidina dogomaalia dela gaa hudu gi lodo di ahi. * Matthew 18.9; Mark 9.47 30 Maa doo lima gau donu e hai goe gii hala, duudia gi daha. Ma e koia e humalia i do huaidina dogomaalia dela gaa hudu gi lodo di ahi.* Matthew 18.8; Mark 9.43
Di agoago o di maewae
(Matthew 19.9; Mark 10.11-12; Luke 16.18)
31 “Goodou gu longono di agoago boloo:
‘Taane ma gaa hudu gi daha dono lodo,
geia e hai gii wanga gi dono lodo
di beebaa hagadootonu o di haga maewae.’* Deuteronomy 24.1-4; Matthew 19.7; Mark 10.4
32 “Gei Au e hagi adu gi goodou, tangada ma gaa hudu gi daha dono lodo i nnadinga i daha mo di mouli hai be di manu o dono lodo, gei taane deelaa la gu ihala guu hai di ahina deelaa gii hai di hala o di hai be di manu maa di ahina deelaa la guu hai labelaa dono lodo. Gei taane ma gaa hai dono lodo gi di ahina dela ne hudu gi daha, mee guu hai labelaa di hala o di hai be di manu.* Matthew 19.9; Mark 10.11-12; Luke 16.18; 1 Corinthians 7.10-11
Di agoago o di hagamodudahi
33 “Goodou gu longono labelaa bolo ma guu lawa di helekai gi digau namua loo boloo:
‘Hudee ohaa dau hagababa ang gi God,
gi hagagila aga ina au mee
ala ne hagamodu ang gi Dimaadua bolo e hai kooe.’* Leviticus 19.12; Numbers 30.2; Deuteronomy 23.21
34 “Gei Au e hagi adu gi goodou dolomeenei bolo hudee hai loo hagamodu. Goodou hudee hai hagamodu gi di langi, idimaa, di langi la di lohongo king ni God. * James 5.12; Isaiah 66.1; Matthew 23.22 35 Hudee hai hagamodu gi henuailala, idimaa, ma di gowaa e hagamolooloo ai ono babaawae. Hudee hai hagamodu gi Jerusalem, idimaa, ma di waahale damana ni di King Aamua. * Isaiah 66.1; Pisalem 48.2 36 Hudee hai hagamodu gi godou libogo, idimaa, goodou e deemee di hai di ngaahulu e dahi i godou libogo gii kene be gi luuli. 37 Goodou gi helekai hua boloo: ‘Uaa’ be ‘Deeai’, idimaa, nia mee ala i tua nia mee aanei, la ne lloomoi i baahi tangada huaidu.
Di agoago tala di hui
(Luke 6.29-30)
38 “Goodou gu longono di agoago boloo:
‘Di golomada le e hui gi di golomada,
gei di niha le e hui gi di niha.’* Exodus 21.24; Leviticus 24.20; Deuteronomy 19.21
39 “Gei Au e hagi adu gi goodou bolo hudee hai hui gi tangada dela ma gaa hai dana huaidu adu gi goodou. Maa tangada gaa paa do gauwae gau donu, gei goe huluhia di baahi dela i golo gi mee. 40 Maa tangada gaa lahi goe gi di gowaa hai gabunga belee daa doo gahu uluulu, gei goe wanga ina labelaa gi mee doo gahu mahaa. 41 Maa tangada gaa hono goe gi kae ina dana budehede goloo i di maele e dahi, gei goe hana i muli o mee i nia maele e lua. 42 Maa tangada ga dangi adu gi di goe i dahi mee, gei goe wanga ina. Gei maa tangada ga madau dana mee bolo ga gowadu laa nomuli, gei goe gi dumaalia gi mee.
Aloho i do hagadaumee
(Luke 6.27-28,32-36)
43 “Goodou gu longono di agoago boloo:
‘Goe gi aloho i tangada dela i do baahi,
gei gi hagadugina i do hagadaumee.’* Leviticus 19.18
44 “Gei Au e hagi adu gi goodou bolo gi aaloho i godou hagadaumee, gei gi dalodalo i digau ala e hagahuaidu goodou, 45 gii hai goodou nia dama ni Tamana dela i di langi, dela e haga hobo dana laa gi hongo digau huaidu mo digau humalia, gei e haga doo dana uwa gi hongo digau ala e hai nia mee humalia mo digau ala e hai nia mee huaidu. 46 Maa goodou e aaloho hua i digau ala e aaloho i goodou, malaa, God e hagahumalia goodou behee? Digau hagabudu dagitedi le e hai labelaa beenei! 47 Maa goodou ga manawa humalia hua gi godou duaahina, di hai geegee behee ang gi digau ala i golo, digau tuadimee le e hai labelaa beenei! 48 Malaa, godou mouli la heia gii dohu dogomaalia, gii hai be di godou Damana di langi dela e dohu i nia mee huogodoo.* Leviticus 19.2; Deuteronomy 18.13

*5.4: Isaiah 61.2

*5.5: ga hai mee gi henuailala be: ga hai mee gi nia mee a God ala ne hagababa ang gi ginaadou.

*5.8: Pisalem 24.3-4

*5.11: 1 Peter 4.14

*5.12: 2 Kronikel 36.16; Nnegau 7.52

*5.13: Mark 9.50; Luke 14.34-35

*5.14: John 8.12; 9.5

*5.15: Mark 4.21; Luke 8.16; 11.33

*5.16: 1 Peter 2.12

*5.18: Luke 16.17

*5.21: Exodus 20.13; Deuteronomy 5.17

*5.27: Exodus 20.14; Deuteronomy 5.18

*5.29: Matthew 18.9; Mark 9.47

*5.30: Matthew 18.8; Mark 9.43

*5.31: Deuteronomy 24.1-4; Matthew 19.7; Mark 10.4

*5.32: Matthew 19.9; Mark 10.11-12; Luke 16.18; 1 Corinthians 7.10-11

*5.33: Leviticus 19.12; Numbers 30.2; Deuteronomy 23.21

*5.34: James 5.12; Isaiah 66.1; Matthew 23.22

*5.35: Isaiah 66.1; Pisalem 48.2

*5.38: Exodus 21.24; Leviticus 24.20; Deuteronomy 19.21

*5.43: Leviticus 19.18

*5.48: Leviticus 19.2; Deuteronomy 18.13