Si Mabistan Patanda' Maipa'ka' kona ni Jesu-Cristo Sigon kona ni
MARCOS
Say Maipa'ka' konan Sitin Libro
Naparmaw ana nin mantepren nin ka'bawan a si nanurat konan sitin libro ket si Juan Marcos nin anak na ni Maria (Ginwa-ginwa' 12:12) a sayay mayaman nin mampiikap sa syudad nin Jerusalem tan amiga rayan apostoles. Kapi'sa naya ni Marcos si Bernabe (Colosas 4:10) a nipurok nin kalamo' na ni Pablo sa pangingipatanda' konan Mabistan Patanda' konran ambo' nin Judio. Sara si Marcos, Bernabe tan Pablo ket nikakalamo' sara sin u'nan parson naku-nako ya si Pablo nin nakabakian na sa saka-sakalakon lugar (Ginwa-ginwa' 13:4-5). Bale' linakwanan nasara ni Marcos sin itaw sara sa Pamfilia (Ginwa-ginwa' 13:13; 15:38). Wanin man, sin napriso ya si Pablo sa Roma, nag'in naya anamaet nin kala-kalamo' itaw (Colosas 4:10; Filemon 1:23-24). Kala-kalamo' naya anamaet ni Apostol Pedro (1 Pedro 5:13) ket wanran tutawon nangadal konan Biblia, si Pedro a nakaadalan na ni Marcos maipa'ka' sa ginwa' tan niyakay na ni Jesus.
Man'isipen a lamang a si libron Marcos ket sya a u'nan naisurat nin libro maipa'ka' sa Mabistan Patanda' tan naisurat ya para konran ambo' nin Judio nin mampiikap sa Roma. Si nanurat ket nangusar yan irgo nin kabisado ran tutawodtaw tan nipapalaway na anamaet a umnoy susarita' tan kaugalian ran Judio a kai ra tanda' nin saray ambo' nin Judio (3:17; 5:41; 7:1-4,11,34).
Nibarita' nayadti ni Marcos a Mabistan Patanda' maipa'ka' kona ni Jesus yupa' sa nipami nan mas nin impurtansya sa mabistan gugawa' na dyan sa nipangyakay na tan man'ipa'kit na a ihimplo nan sayay mampagsirbi konan Dios tan konran tutawo. Say man'ibari-barita' na ket mapaanted nin ibarita' yupa' sa susarita' na ni Jesus iti sa libron Marcos sa 10:45, “Arigen moyoy gawa' ko, si'kon si Pinaitawo, a nako akodti sa luta' ambo' ta pigaw nin pasirbi ako no kai edet, ta pigaw nin magsirbi ako tan ta pigaw nin ibi koy byay ko nin ipambot konran abaw a tutawo.” No maipa'ka' sa mabistan gugawa' na ni Jesus, nipa'kit na ni Marcos a main nin pakayadi' na ni Jesus ta syay Anak nan Dios, yupa' sa makapaka'ngap a ginwa-ginwa' na (1:9–10:31); nipa'kit nay sangkaalakyan nin ginwa' nan pangida'ton para konran tutawo (10:32–15:47); tan nipa'kit na a tinalo nay patiti (16:1-8).
Sa sangka'ranan a nikaisurat nan sitin libro sa Griego, kai nin ma'kit a labinrwan masusuyot nin birsikulo (16:9-20) kanya' nin kasabyan ran madudunong maipa'ka' sa Biblia, man'isipen ran main nin sakalakon tawon nangilamo' nin nanurat sa sayti a ambo' ya si Marcos.
Say Linaman nan Sitin Libro
Pangingitandudo' a si Jesus syay Anak nan Dios (1:1-15)
Si Jesus, syay Anak nan Dios (1:16–10:31)
Nipadar na ni Jesus a pakayadi' na nin sya Anak nayan Dios (1:16–5:43)
Say pisasangkinian a syay Aripen nan Dios (6:1–8:26)
Paksawen nasaray tumutumbok na nin si Aripen nan Dios (8:27–10:31)
Say sangkaalakyan nin da'ton nan Aripen nan Dios (10:32–15:47)
Mamunta ya sa kudos a Aripen nan Dios para konran tawo (10:32–13:37)
Say sangkaalakyan nin pagsisirbi nan si Aripen ran tawo (14:1–15:47)
Natalo nan si Aripen a patiti (16:1-8)
Say pangngila'pos a nibarita' nan si nanurat (16:9-20)
1
Si Nipangako' Mu'na yayna konan Anak nan Dios
Mateo 3:1-12; Lucas 3:1-18; Juan 1:19-28
1 Siti a Mabistan Patanda' maipa'ka' kona ni Jesu-Cristo nin Anak nan Dios* Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket kasa a wanti:nin Anak nan Dios..
Tumarana' ya 2 sa nikatukid nin nisurat na ni Prupita Isaias sa Masanton Kasuratan a wanan Catawan konan Anak na,
“Si'ko, ibaki' koyan mu'nayna komo a tawo kon
mangipatanda' nin maipa'ka' komo ta pigaw nin isadya' nay dalanan mo.”* Malakias 3:1.
3 Ket “marnge' ya li' a sayay mampangita'wa-ta'way nin mampangipatanda'
itaw sa lugar a ambo' nin matawo a wana,
‘Si'kamon tutawo, sadyaan moyoy irarate' nan Catawan,
patu'riren moyoy dalanan na.’* Isaias 40:3. ”
4 Ket si Juan a mantawagen nin Mammawtismo* Mammawtismo- O:Mamminyag., itaw ya anaod sa lugar a ambo' nin matawo nin pinata-patandaan nasaray tutawon inmarak a pagbabawian raynay duka' a gawa'-gawa' ra tan pabawtismo sara ta pigaw nin mapirduna sara. 5 Abaw saray nako nin nangrenge' kona nin nangibwat sa syudad nin Jerusalem tan sa prubinsya nin Judea. Ket sin nipatutuo ray kukasalanan ra, binawtismwan nasara sa Ilog Jordan.
6 Say seket na ni Juan, ginwa' nangibwat sa sabot nin kamilyo tan binarkesan nan katat sa awak. Say kanen na anamaet, dudon tan inatip nin ngiwan sa tatalon. 7 Nibari-barita' na a wana, “Main nin sayay tawon rumate' iti a sumubray kongko. Sya ket, mas makapangyayadi' ya dyan si'ko a kai ako gapo nin kumana' nin mataman tanan mangwarwar nin kurdon nin sandalyas na. 8 Si'ko, say man'ipamawtismo ko komoyo ket ranom; bale' sya, say ipamawtismo na komoyo ket si Ispirito nan Dios,” wana.
Say Pammatutuo a Anak nayan Dios si Jesus tan say Nipanubok kona
Mateo 3:13–4:17; Lucas 3:21-22; 4:1-15
9 Sin kapresan nan mampamawtismo ni Juan, rinmate' yadtaw si Jesus nin nangibwat sa babalin Nazaret sa prubinsyan Galilea. Binawtismwan naya ni Juan itaw sa Ilog nin Jordan. 10 Ket tampor, sin inmarwas ya si Jesus sa ranom, na'kit ran niburwang a langit ket si Ispirito nan Dios a bilang yan kalapati, mangkumayupa' yan mako kona ni Jesus. 11 Ket main anamaet nin busis a nangibwat sa langit nin kami'nan nan Dios a narnge' na. Wana, “Si'kay anak kon mangkawa-kawa'nanen ko. Napaririketan akon tuloy komo.”
12 Ket tampor si Ispirito nan Dios dinagdag nayan mako si Jesus sa kasan katawu-tawon lugar. 13 Ket itaw yan a'pat a pulo' a awro tan sugsugen nayan magkasalanan ni Satanas. Main itaw nin atap a uayep. Bale' main anamaet itaw nin uanghil a mampangasikaso kona.
14 Sawanin, sin mangkapriso ya si Juan, si Jesus anamaet ket nako ya sa prubinsyan Galilea nin nipata-patanda' nayay Mabistan Patanda' a nangibwat konan Dios. 15 Wana, “Narate' anay panaon nin pinili' nan Dios. Say pag'aadi' na ket dandani ana! Kanya' nin magbabawi' kamo tan gurutan moyoynay pangwa' nin kasalanan tan akuen moyaytin Mabistan Patanda'!”
Kinayaban nasara ni Jesus a A'pat nin Maninilay
Mateo 4:18-22; Lucas 5:1-11
16 Sin ni'sa a manlumalako ya sa rigrig nan Baybay Galilea, na'kit nasaray rwan mibsat nin maninilay, sara si Simon tan si Andres. Sin sain ket mampangikatkat saran eket. 17 “Kikalamo' kamo kongko,” wana ni Jesus, “ta gaw'en katamon maninilay, ambo' nin kuna' no kai edet, nin tutawo.” 18 Ket tampor linakwanan ray eket ra tan nikikalamo' sarayna kona.
19 Kai sara et nakakadayo' nin tuloy, na'kit nasaray mibsat nin a'nak na ni Zebedeo a si Santiago tan si Juan. Itaw sara sa baluto ra a mampangunong saran eket ra. 20 Tampor nin kinayaban nasara anamaet ket linakwanan rayay ama ra tan saray tutawon inupaan ra sa baluto, ket nikikalamo' sara kona ni Jesus.
Say Nipamalakwan na ni Jesus nin Ispiriton Duka'
Lucas 4:31-37
21 Nako sara sa syudad nin Capernaum. Ket sin narate' anay Awron Painawa ran Judio, tampor nin nako sarayna si Jesus sa sinaguga* Mabasa a maipa'ka' konan sitin sarita' a sinaguga sa Glusaryo. tan nangyakay ya konran kapada nan Judio. 22 Naka'ngap saray tutawo sa no pa'non pangangakay na ni Jesus bana' ta say pangangakay na ket main nin pakayadi', ambo' nin bilang sa pangangakay ran Madudunong sa Gugan-gan ran Judio.
23 Main nin sayay lalakidtaw a nasrepan yan ispiriton duka'. Kapingmatan anan ginmuryaw ya a 24 wana, “Ah! Si'ka Jesus a taga Nazaret, ani ket a kabiangan mo komi? Nako kadti para ta pigaw nin sidaen nakami ana? Tanda' ko no si'no ka. Si'kay si Masantos nin nibaki' nan Dios!”
25 Bale' ginan-gan naya ni Jesus a ispiriton duka' a wana, “Misasaet ka! Lumakwan ka kona!”
26 Si ispiriton duka' ket pinamuluk-pulok nayay tawo, inmagsit yan maksaw mi'sa linmakwan yayna kona. 27 Naka'ngap saray sarban itaw ket miirgu-irgo sara a wanra, “Peteg a naiduma yaytin ba'yon akay! Sitin tawo, main nin kapangyadian na mataman konran ispiriton duka' ta tumulok sara sa igan-gan na.”
28 Ket tampor, naibandu-bando a maipa'ka' kona ni Jesus sa intiron prubinsya nin Galilea.
Abaw saray Pinaanda' na ni Jesus
Mateo 8:14-17; Lucas 4:38-41
29 Nangibwat sa sinaguga, tinmuloy yan tampor si Jesus tan saray tumutumbok na sa bali ra ni Simon tan Andres. Kalamo' rasara si Santiago tan si Juan. 30 Sin sain, si katyangan nan babayi ni Simon nakaida' yan mangka'mot, ket nibarita' rayti nin tampor kona ni Jesus. 31 Kinadanyan naya ket gina'getan nay gamet na tan binangon naya. Say amot na, kinumpa' nin tampor. Ket nagsirbi yaynay babayi konra.
32-33 Sin sinumrep yaynay awro, nadinep sara sa ugsuran nan bali a sarba ran tutawo konan sitin babali. Inawit-awit rasara nga'min kona ni Jesus a main nin masakit tan saray nasrepan nin ispiriton duka'. 34 Ket abaw saray pinaanda' nan main nin nagsikabarang nin sakit, tan abaw sara anamaet a pinalakwan nan ispiriton duka'. Kai nasara nin inaburuyan ni Jesus nin mag'irgo a ispiriton duka' ta pigaw nin kai ra nin maipatanda' no si'no ya.
Nangipatanda' ya si Jesus itaw sa Galilea
Lucas 4:42-44
35 Parbangon nin ararem et a lamang, nibangon yayna si Jesus tan nibwat yadtaw sa babali ket nako ya sa sayay lugar a matinek ket itaw dinmasal ya. 36 Ket si Simon tan saray kalalamo' na kinrap raya. 37 Sin nadumog raya, wanra kona, “Mantingkapen rakan tutawo!”
38 Ket wana, “Anaod. Bale' mako atamoyna sa kabaraybay nin bubabali ta pigaw nin itaw ket mangipatanda' ako anamaet, bana' ta sa sayti nin gagara a nako akodti.”
39 Ket naku-nako sara sa susinaguga ran Judio sa intiro nan prubinsyan Galilea nin nangipata-patanda' tan namalakwan yan uispiriton duka' konran tutawo.
Pinaanda' naya ni Jesus a sayay Liprusyen
Mateo 8:1-4; Lucas 5:12-16
40 Ni'sa, main nin sayay tawon mampagmasakit nin duka' sa katat a mantawagen nin liprusi a kinmadani kona ni Jesus. Nanalimukod yayti sa adapan na tan nipainganga'do na, “No rabay moyo,” wana, “magwa' moyo nin maako' rako anamanaet nin tutawo a bilang sa gindat* maako' rako anamanaet…a bilang sa gindat. - Sa Griego:paringgasen..”
41 Bana' sa inganga'do na ni Jesus, nipababo nayay gamet na konan lipruso tan wana, “O', rabay ko. Umanda'* Umanda'- Sa Griego:ruminggas. kayna.” 42 Ket sin sain anan lamang inmanda' yay tawo a rinminggas anay katat na. 43 Ket pinaibwat nayan tampor ni Jesus a tawo nin binibilin nayan maong 44 a wana, “Mangrenge' kan maong. Andi' mo nin ibari-barita' ti nin nangyadi' sa si'numan, no kai, dumiritso kan mako konan padi' ta ipadar mon inmanda' kayna. Ket bana' sa nikapaanda' mo, mangida'ton ka sigon sa Gugan-gan nin nibi na ni Moises* Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Levitico 14:2-32. ta pigaw nin ipa'kit mo konra a man-gaw'en ko.”
45 Wanin man, si tawo, nibwat ya tan nibari-barita' nayna edet sa tutawo a ginwa' na ni Jesus kona. Ket bana' konan siti, abaw saray tutawon inmarak kona kanya' nin kai yayna nin basta-basta makapika' si Jesus sa nagsikabarang a babali, no kai edet, itaw ya sa lulugar a ambo' nin matawo. Wanin man, nako saran lamang a tutawo kona a nangibwat sa nagsikabarang a lulugar.
*1:1 Sa raruman nikaisurat nan siti sa Griego ket kasa a wanti:nin Anak nan Dios.
*1:2 Malakias 3:1.
*1:3 Isaias 40:3.
*1:4 Mammawtismo- O:Mamminyag.
*1:21 Mabasa a maipa'ka' konan sitin sarita' a sinaguga sa Glusaryo.
*1:40 maako' rako anamanaet…a bilang sa gindat. - Sa Griego:paringgasen.
*1:41 Umanda'- Sa Griego:ruminggas.
*1:44 Mabasa et a maipa'ka' sa sayti sa Levitico 14:2-32.