Mak
Nga Kwairiinga Le'a Lo'oo La Mak 'e Giria
La Mak ngaia Wane ni Kwairiinga ala Jisas 'amoe, tafe'ua ma ngaia 'e taunga'i oguogu fe'enia la Pita (1 Pita 5:13). Ngaia lo'oo na ngaia 'e su'a le'a na Kwairiinga Le'a lo'oo. La Mak 'e giria buka lo'oo fana ta'a na gila 'ame Jiu na'a gila to'oru 'i Rom.
Buka lo'oo 'e fata suria to'orunga ala Jisas ma nga kwaifa'ananaunga aana. La Mak 'e alafuu suria ni 'ola ni 'alefosilai lo'oo la Jisas ngaia 'e agea tofuna 'ola lo'oo 'e faate'enia na ngaia 'e to'o na tegelangaa na God, ma ka faate'enia la'u na ngaia nga Wela na God. La Mak 'e siria ta'a na gila idumia buka lo'oo 'agila su'a le'a ai na la Jisas Kraes nga wane ni Kwaifa'amooringa kwala'imori.
Ni 'ola taringa'i 'ubulana buka lo'oo:
La Jon wane ni naruabunga 'e kwatea alafuunga (1:1-8)
La Jisas 'e etaa nga taunga'inga aana (1:9-13)
La Jisas 'e agea nga taunga'inga aana 'i Galili (1:14—13:37)
La Jisas 'e mae ma ka tata'e la'u (14:1—16:8)
La Jisas 'e faata'i fana ni ta'a ni fafulongonga aana (16:9-20)
1
La Jon 'e iiria fana ta'a 'agila sasari fana nigilana
nga Kraes
(Mat 3:1-12; Luk 3:1-18; Jon 1:19-28)
Nga etalana mai nga Kwairiinga Le'a lo'oo suria la Jisas Kraes, nga Wela na God, ne'e 'ilo'oo: Ngaia 'e etaa 'ilaka'u la Aesea nga profet na God laka'u ngaia 'e giria ni farisi 'e aula sui no'o mai 'ola lo'oo God ngaia 'e iiria fala Kraes. * Kraes nga lata 'e 'ola fana wane na'a God 'e firia 'ani leka mai fana wane ni fa'amoorilana ta'a na God.
“Aga madi. Nau taku kwatea kau nga wane ni ngari alafuunga agu 'i na'omu, 'ani sasari agau na ta'a famu. Te'e wane ngaia 'e o'omae te'ana ta'a 'ubulana nga gule'e lefu langalanga ne'e 'ame to'omia ta wane 'ani to'oru ai. Ma ngaia ka 'ilo'oo, ‘Nga Alafa ngaia te'e nigi mai! Ta'a mooru fa'aodoa nga tala fana!’ ” Malakae 3:1; Aesea 40:3
4-6 'Ilaka'u la profet Aesea 'e iiria mai na'o, la Jon ngaia 'e nigi no'o mai 'ubulana gule'e lefu langalanga na 'ame to'omia ta wane 'ani to'oru ai. Ngaia 'e ru'ufia nga ru'u 'ame le'a ngaia 'e launge'enia fa'asia ifuna kamel, ma ngaia ka fo'asia na fo'osae na susungana buruka. Ma ngaia ka 'ania nga nabo ma nga ngingidua kwasi. Nga ruu ma nga fangalaa lo'oo, ngaia wada'u fana darilai 'ubulana gule'e lefu langalanga. La Elaeja nga profet 'e ru'ufia ruu 'ino'ona la'u mola 2 Kings 1:8; Mat 17:11-13.
Ma ngaia ka naruabu na ta'a ma ka alafuu fana ta'a ma ka fata 'ilo'oo, “Moru abulo mai fa'asia rianga amooru ma mooru naruabu fana God 'ani 'olafanataa na rianga amooru.” Ma ni ta'a 'e aula fa'asia nga gule'e lefu 'i Judea, ma fanua 'i Jerusalem, gila ka leka mai fana longolana nga fatalana la Jon. Gila ka foulange'enia rianga aaga ma ngaia ka naruabu aaga 'ubulana ka'o 'i Jodan.
Ma la Jon ka fata 'ilo'oo fana ta'a te'efou “Te'e wane te'e leka mai 'i burigu, ngaia 'e taringa'i ma ka riufi nau, nau ku 'ame to'omia fana 'aku gogonu ma ku rubea nga butu aana. Mai nau ku naruabu 'amooru mola 'ania ka'o, tafe'ua ma ngaia te'e naruabu amooru 'ania nga Anoe 'ola Abu.”
Nga naruabunga ma nga irito'onga ala Jisas
(Mat 3:13—4:11; Luk 3:21-22; 4:1-13)
'Ame aburu mola 'i burina ni 'ola lo'oori, la Jisas 'e nigi mai fa'asia nga fanua 'i Nasaret 'ubulana nga gule'e lefu 'i Galili. Ngaia 'e nigi mai te'ala Jon fana 'ani naruabu ana. Ma la Jon ka naruabu ana 'ubulana nga ka'o 'i Jodan. 10 Ma alata la Jisas ngaia 'e tata'e mai fa'asia 'ubulana ka'o, ngaia 'e agasia nga lalo 'e 'ulasi, ma nga Anoe 'ola Abu ka sifo mai fafia 'ilaka'u nga me'e bola. 11 Ma te'e kwala'e 'ola ngaia 'e talo mai fa'asia 'i Langi ma ka 'ilo'oo, “'I'oo no'o na te'e wela mouta'ia agu, mai nau kua malale'a ba'ita fe'eni'o.”
12 Ma nga alata lo'oori mola, nga Anoe 'ola Abu ka talaia la Jisas fana 'ubulana gule'e lefu langalanga. 13 Ma ngaia ka to'oru 'ilo'oori suria fai akwale'e gani, ma la Saetan ka irito'ona. Ni 'ola 'e kwasila gila to'oru la'u 'i lo'oori, tafe'ua ma nga enselo gila ka leka mai, ma gila ka kwaibooni ana.
La Jisas ngaia 'e firia fai wane fana kwairiinga suria nga Kwairiinga Le'a lo'oo
(Mat 4:12-22; Luk 4:14-15; 5:1-11)
14 'I burina gila arua no'o la Jon 'ubulana nga lokafu, la Jisas 'e leka 'i Galili ma ka kwairii 'ania nga Kwairiinga Le'a ne'e leka mai fa'asia God. 15 Ngaia ka fata 'ilo'oo, “Alata 'e galangi no'o mai fana God 'ani ba'ita fafia nga ta'a aana. Moru abulo mai fa'asia nga rianga amooru, ma moru ka fito'o na nga Kwairiinga Le'a lo'oo.”
16 Ma nga alata la Jisas 'e leka suria nga asi 'i Galili, ngaia 'e agasia la Saemon fe'enia wane ni futanga aana la Andru. Gaa'a rua wane na deenga. Gala dee te'efou na fulai agaa'a 'ubulana nga asi no'ona. 17 Ma la Jisas ka fata 'ilo'oo fagaa'a, “Molo leka mai fe'eninau, moo'o rua wane na deenga na ii'a, tafe'ua mai nau taku fa'ananaua moo'o 'ania wane ni deenga fana ta'a fagu.” 18 Ma alata lo'oori la'u mola, gaa'a gala ka 'akwasia no'o nga fulai agaa'a, ma gala ka leka no'o fe'enia.
19 Ma la Jisas ka leka sika'u la'u kau, ma ngaia ka agasia la Jemes fe'enia la Jon, nga rua wela ala Sebedi. Gaa'a gala to'oru te'efou 'i 'ubulana nga baru, ma gala ka laumea fulai agaa'a. 20 Ma alata la Jisas 'e agasi 'agaa'a, ngaia ka soe 'agaa'a no'o, ma gala ka 'akwasia no'o mama'a agaa'a la Sebedi 'i 'ubulana nga baru fe'enia nga ta'a ni taunga'inga, ma gala ka leka no'o fe'enia la Jisas.
La Jisas 'e to'o na tegelangaa fana belolana adalo
(Luk 4:31-37)
21 La Jisas fe'enia ni wane na fufu'iwane aana gila nigi na fanua 'i Kapaneam. Ma no'ona nga Sabat na ta'a 'i Jiu, ma la Jisas ka ru'u 'i 'ubulana nga 'ifi ni fo'anga na Jiu, ma ka fa'ananaua ta'a. 22 Alata gila longoa, gila ka 'alefo ba'ita na nga kwaifa'ananaunga aana, suria gila su'a le'a ai na'a la Jisas ngaia 'e kwaifa'ananau 'ania tegelangaa ma nga 'inato'onga mai fa'asia God. Ngaia 'ame lado la'u na nga ta'a ni kwaifa'ananaunga na Tagi ala Moses na gila 'ame kwaifa'ananau 'ania 'inato'onga.
23 Ma te'e alata lo'oori la'u mola, te'e wane na adalo 'e bo'ea, ngaia ka o'omae ma ka 'ilo'oo, 24 “Jisas 'ae! 'I'oo na wane 'i Nasaret! 'Ola taa lo'oo 'i'oo agea ameeru? Bala 'i'oo leka mai fana malangada lameeru ta'ua lo'oo! Nau ku su'a mola amu, 'I'oo no'o na Wane Abu ala God!”
25 Ma la Jisas ka belote'enia nga adalo laka'u, ma ka 'ilo'oo, “'Oi noto moko ru'u mai 'i maa fa'asia nga wane no'ona!”
26 Ma nga adalo lo'oori, 'e asua la'u ma ngaia ka o'omae ba'ita, ma ka ru'u no'o mai fa'asia, ma ka rugasia no'o nga wane lo'oori. 27 Ma nga ta'a na gila ogu no'ona gila ka 'alefo ba'ita, ma gila ka kwaiorisi kwairiu laloaga ma gila ka 'ilo'oo, “Nga 'olataa ne'e 'ilo'oo? Bala kwaifa'ananaunga fooru ta'ua lo'oo? Wane lo'oo 'e fata 'ania nga tegelangaa. Ngaia 'e beloa adalo, ma gila ka lo'o no'o suria nga fatalana.”
28 'Ame gole mola ma alafuunga suria la Jisas ka talo no'o 'ubulana gule'e lefu garigaria 'i Galili.
La Jisas ngaia 'e gulaa nga ta'a 'e aula na gila fii
(Mat 8:14-17; Luk 4:38-41)
29 Alata la Jisas fe'enia la Jemes ma la Jon, gila leka no'o kau fa'asia nga 'ifi ni fo'anga na Jiu lo'oori, gila ka leka fana 'ifi ala Saemon ma la Andru. 30 Alata la Jisas ngaia 'e nigi 'ubulana 'ifi no'ona, gila ka kwairii te'ana, nga fungona geni la Saemon ngaia 'e fii 'ania noni'ago'agonga, ma ngaia mola fofona futa'i aana. 31 Ma la Jisas ngaia ka leka te'ana noni lo'oori, ma ka dau 'i nimana, ma ka tata'ea. Ma nga 'ago'agonga lo'oori ka sui no'o fa'asia, ma 'i burina ngaia ka sasaria no'o fangalaa faga.
32 Ma fe'e laulafi no'ona, alata sina 'e suu, ma nga gani na Jiu fana mamalongaa 'e sui no'o, nga ta'a gila ka ngaria mai ta'a 'e fii ma ta'a adalo 'e bo'ega te'ala Jisas. 33 Ma ta'a na fanua no'ona gila ka saku te'efou mai 'i maana 'ifi lo'oori. 34 Ma la Jisas ka gulaa no'o ta'a 'e aula na gila fii 'ania fifiinga 'e aula kwaitatari. Ma ngaia ka belote'enia la'u nga adalo 'e aula. Ma ngaia 'ame alamia nga adalo lo'oori 'agila fata, suria gila su'a no'o ana ngaia Wela ala God.
La Jisas ngaia 'e foulange'enia 'ubulana gule'e lefu 'i Galili
(Luk 4:42-44)
35 Ma 'usugani mola, alata 'e logologo'a 'ua, la Jisas ngaia ka tata'e, ma ka ru'u kau 'i maa fa'asia nga 'ifi lo'oori. Ma ngaia ka leka 'ani fo'a na lefu 'e aloalo. 36 'Iburina la Jisas 'e leka, la Saemon fe'enia ni wane ni kwaimaanga aana gila kwailo 'ofia. 37 Ma alata gila to'o daria, gila ka fata 'ilo'oo fana, “Ta'a te'efou gila kwailo ofi'o.”
38 Ma la Jisas ka lamadu'aga ma ka 'ilo'oo, “Nau ku su'aai, tafe'ua ma goru leka kau na tani maa'e fanua galangi la'u, madi fana 'akui fa'ananauga la'u, tofuna 'ola lo'oori nga taunga'inga agu ku leka no'o mai fai.”
39 Sui ma la Jisas ka leka 'ubulana ni maa'e fanua te'efou 'ubulana gule'e lefu 'i Galili, ma ka foulange'enia fatalana God 'i 'ubulana 'ifi ni fo'anga na Jiu, ma ka belote'enia adalo fa'asia nga ta'a.
Nga 'ola ni 'alefosilai na la Jisas 'e agea ne'e
ogua mai ta'a te'ana
(Mat 8:1-4; Luk 5:12-16)
40 Na te'e alata ngaa'i la'u, te'e wane 'e kuu 'e leka mai te'ala Jisas, ma ka bobouruuru 'i 'a'aena, ma ka laeta'a ma ka 'ilo'oo, “Lauta 'i'oo 'uri, moko gulaa nau.”
41 Ma la Jisas ka kwaimanadai ba'ita fana, ma ka tagwala no'o nimana, ma ka dau 'i labena wane lo'oori, ma ka fata 'ilo'oo, “Nau ku 'uri mola. Nga nonimu lo'oo 'e mafo no'o!” 42 Ma 'afe'aferu mola nga kuu lo'oori ka sigi no'o fa'asia, ma nga nonina ka nafo te'efou no'o.
43 La Jisas ka fata tegela fana wane lo'oori ma ka 'ilo'oo, 44 “'I'oo sia kwairii la'u daria te'efuta wane na 'ola lo'oo nau ku agea famu. Tafe'ua, mai 'i'oo leka madi, moko faate'enia nonimu fana nga fataabu na God, alamia fataabu na God 'ani agasi'o. Sui moko kwatea nga tabonga amu 'ilaka'u la Moses ngaia 'e iiria fana kwatelai, madi fana 'ani kwatea fito'onga fana nga ta'a te'efou na nonimu ngaia 'e nafo no'o.” Ma la Jisas ka kwatea wane lo'oori ka leka no'o.
45 Tafe'ua, ma nga wane lo'oori ngaia 'e leka, ma ka alafuu 'ubulana fanua te'efou suria 'olataa na la Jisas ngaia 'e agea na nonina, ma ka le'a no'o. Tofuna kwairiinga lo'oori 'e talofiga no'o, na ta'a 'e aula gila ka ogu fafia la Jisas fana longolana ma agasilana ni 'ola na'a ngaia 'e launge'enia. Ma ngaia ka 'ato no'o fala Jisas 'ani leka faata'i mai 'ubulana fanua aaga. Ma ngaia ka to'oru no'o na lefu aloalo, ma tafe'ua, nga ta'a 'ubulana fanua te'efou gila leka no'o mai te'ala Jisas.

*1:2 Kraes nga lata 'e 'ola fana wane na'a God 'e firia 'ani leka mai fana wane ni fa'amoorilana ta'a na God.

1:3 Malakae 3:1; Aesea 40:3

1:4-6 Nga ruu ma nga fangalaa lo'oo, ngaia wada'u fana darilai 'ubulana gule'e lefu langalanga. La Elaeja nga profet 'e ru'ufia ruu 'ino'ona la'u mola 2 Kings 1:8; Mat 17:11-13.