ISAIAH
Di Beebaa Isaiah
Di haga modongoohia:
Di Beebaa Isaiah ne haga ingoo gi soukohp aamua nogo noho i Jerusalem mai i nia ngadau e walu lau (800) i mua o Christ. Di beebaa deenei e wwae dolu ono mada:
1) Di mada 1 gaa hana gi di mada e 39 e helekai i di madagoaa Judah, dela go tenua i bahi i ngaaga, nogo hagaduadua go Assyria, tenua hoohoo gi digaula ge e maaloo dangihi. Isaiah ga gidee ia di mee e donu dela ga hagahuaidu a Judah, la hagalee go di maaloo o digau Assyria, gei di maa go nia huaidu o nadau guongo ala hagalee hagalongo ang gi God, mo di nadau de hagadonu a Mee. Mai i nia helekai maaloo mono hangaahai maaloo, di soukohp Isaiah e gahigahi nia daangada mo nadau dagi gi di mouli o di tonu dela e donu, ge e haga iloo gi digaula bolo maa digaula ga hagalee hagalongo ang gi God, gaa hai ginaadou digau e haadanga balua, gaa mmade. Isaiah e haga modongoohia labelaa di madagoaa o di aumaalia i hongo henuailala hagatau mo di hanimoi o tangada i di madawaawa David, gaa hai di nadau king humalia huoloo.
2) Di mada 40 gaa hana gi di mada e 55 e helekai i di madagoaa digau dogologo nogo noho i Babylon i daha mo nadau henua donu, i lodo di haingadaa, ge nadau hagadagadagagee ai. Di soukohp e haga modongoohia aga bolo God ga hagamehede ana daangada gaa lahi gi nadau henua gi Jerusalem, gi daamada ai nadau mouli hoou. Nia mada hagalabagau i lodo nia mada aanei, di hai a God dela e dagi nia mee huogodoo i henuailala, mo ana mee ne haga noho ang gi ana daangada Israel, bolo digaula gii hai di mee haga maalama mo e haga maluagina nia guongo i daha huogodoo.
3) Di mada 56 gaa hana gi di mada e 66. Di baahi damana o nia mada aanei e helekai i di madagoaa o digau ala guu huli gi muli gi Jerusalem, belee hai loo gi modongoohia di hai a God dela ga haga gila aga ana hagababa ang gi nadau guongo. Mee e haga modongoohia hagamahi i nia mada aanei di hai o Israel nadau madamada humalia di tonu mo di mee dela huudonu, mo di hai e madamada humalia di Laangi Sabad, nia tigidaumaha, mono dalodalo. Malaa, tama madagoaa i golo belee mmada ginai la deenei 61.1-2, idimaa, Jesus nogo hai hegau gi nia helekai aanei i dono daamada aga ana hegau dela e haga modongoohia Ia.
Di hagahonu o di beebaa deenei
Nia waalanga mono hagababa (1.1—12.6)
Nia hagaduadua o nia henua (13.1—23.18)
Di hagi aga a God o henuailala (24.1—27.13)
Nia haga iloo mono hagababa ala i golo (28.1—35.10)
Di king Hezekiah o Judah mo nia daangada o Assyria (36.1—39.8)
Nia helekai o di hagababa mo di hagadagadagagee (40.1—55.13)
Nia waalanga ala i golo mono hagababa (56.1—66.24)
1
Di beebaa deenei le e haga honu i nia helekai i di gili o Judah mo Jerusalem, dela ne hagagida go God gi Isaiah tama daane Amoz i di madagoaa o Uzziah, Jotham, Ahaz mo Hezekiah nogo king i Judah.* 2 Kings 15.1-7; 15.32—16.20; 18.1—20.21; 2 Kronikel 26.1—32.33
Dimaadua gu hagadugineia ana daangada
Dimaadua ga helekai, “Henuailala mo di langi i nua gi longono e goolua agu mee ala e helekai iei Au. Nia dama ala ne madamada humalia iei Au la gu hai baahi mai gi di Au. Nia kau e iloo ginaadou di nadau dangada, nia ‘donkey’ e iloo di gowaa dela e haangai ai ginaadou go nadau dagi. Gei agu daangada Israel e de iloo ginaadou. Digaula digi modongoohia ginaadou di mee.”
Digau Israel, goodou tenua hai mee huaidu, la ga hagahuaidu! Goodou e honu i di manawa huaidu ge e hai hala. Godou huaidu gaa hai goodou gii tale gi nia haingadaa. Goodou gu de hiihai gi Dimaadua, go di God dabuaahia o Israel, goodou guu huli godou dua gi Mee. Ma e aha goodou e hai baahi? Goodou e hiihai gi di hagaduadua mada damana? Israel, do libogo la guu hii gi nia magibala, mo do manawa le e magi. Mai i do libogo gaa tugi i oo wae hagalee di gowaa e madammaa i do huaidina ai. Doo gili gu gonogono uli hagatau gi nia moholehole, mo nia magibala. O magibala la digi haga madammaa ina be digi nnoo ina. Nia wanii ne wanga gi nia maa ai.
Digau Israel, godou gowaa gu ono mee no lodo ai, godou waahale guu wele, guu tugi i di gelegele. Goodou ga mmada hua gi digau hua gee gu hai mee gi godou gowaa, guu hai godou mee huogodoo gi mooho. Jerusalem modogoia dela ne dubu, di guongo dono duuli hagalee loo e mau, be tama hale hagaloohi dela e duu i lodo di hadagee waini, be go tama gowaa haga malu i lodo di hadagee kiulii. Dimaadua di Gowaa Aamua maa nei bolo Mee digi dugu hunu ana daangada gi mouli hua igolo i Jerusalem, gei Jerusalem la guu hai gi mooho hagatau, gadoo be di hai dela ne hai gi Sodom mo Gomorrah.* Genesis 19.24; Romans 9.29
10 Jerusalem, au gau dagi mo au daangada e hai gadoo be nia dagi o Sodom mo Gomorrah. Hagalongo gi nia mee Dimaadua e hagi adu gi di goe. Hagalongo gi nia mee tadau God e aago adu goe. 11 Mee e helekai, “Goodou e hagamaanadu bolo Au e hiihai gi godou hai tigidaumaha e logo ala e tigidaumaha mai gi di Au? Au agu mee e logo e dohu i nia siibi ala e dutudu, e hai di godou tigidaumaha, mono kiliidi o godou manu hagalabagau. Au guu buhi i nia dodo o nia kau daane, nia siibi mono kuudi. 12 Ma koai dela ne hai bolo gi gaamai nia mee aanei i di godou madagoaa e lloomoi e daumaha mai gi di Au? Ma koai dela ne hiihai bolo goodou gi dagadagahia dogu Hale Daumaha? 13 Di godou gaamai godou tigidaumaha la deai dono hadinga ai. Au e manauwwou nia hauiha ‘incense’ ala ne dudu. Au hagalee hila ang gi godou budu i di Malama Hoou, mo godou Laangi Sabad, mo godou hai daumaha haga puni gi di gowaa e dahi. Nia mee aanei la guu dagi go godou huaidu. 14 Au e ginagina godou Budu o di Malama Hoou, mo godou laangi dabu. Nia maa e hagaduadua Au, ge e haga daamaha Au.* Amos 5.21-22
15 “Di godou madagoaa ma ga dahi aga godou lima i di dalodalo, gei Au hagalee mmada adu gi goodou. Tei mee hua be goodou e dalodalo behee, Au hagalee hagalongo, idimaa, godou lima le e buni dodo o nia daangada ala ne daaligi go goodou. 16 Haga madammaa ina godou huaidina gii mmaa. Dugu ina nia mee hala huogodoo ala nogo gidee Au nogo hai go goodou. Uaa, dugu ina godou hai hala, 17 mo di kabe nia haihai e donu. Hagamada e hai di mee dela e donu. Hagamaamaa ina digau ala gu haadanga balua. Heia di mee dela e donu ang gi nia dama nadau maadua ai mo di abaaba nia ahina guu mmade nadau lodo.”
18 Dimaadua e helekai boloo, “Dolomeenei gei gidaadou ga helehelekai i tadau mehanga di mee deenei gi noho baba. Ma e aha maa goodou gu angammee i godou huaidu, gei Au ga gaugau goodou gi madammaa giagia be nia ‘snow’. Ma e aha maa godou angammee la gu mmee agogo, gei goodou gaa kene be nia gadinga. 19 Maa goodou ga hagalongo mai gi di Au, gei goodou ga miami i nia huwa o nia laagau humalia o di guongo. 20 Maa goodou ga de hagalongo mai gi di Au, gei goodou ga daaligi go tulumanu dauwa gaa mmade. Ko Au go Dimaadua dela ne helekai.”
Di waahale huaidu
21 Di waahale dela nogo manawa dahi i mua, gu daumaha gi nia balu god, guu hai be di ahina hai mee huaidu gu hagalee manawa dahi! I mua digau hai mee donu nogo noho i golo, gei dolomeenei digau hai mee huaidu guu noho i golo! 22 Jerusalem, goe nogo hai be nia silber, gei dolomeenei goe gu balumee. Goe nogo hai be nia waini humalia, gei dolomeenei goe gu hai hua nia wai. 23 Oo dagi guu hai nia daangada de hagalongo, nia hoo ni digau gaiaadanga. Digaula e kae nadau wanga dehuia mo nadau hui halahalau mai baahi nia daangada ala i golo, ge digaula e tenetene hua e kae nia maa. Nadau madagoaa hai gabunga, digaula hagalee hagamaamaa nia dama nadau maadua ai, ge hagalee hagalongo gi nia ahina ala guu mmade nadau lodo.
24 Malaa, dolomeenei hagalongo malaa gi di mee di Tagi go Yihowah di Gowaa Aamua, go di God Mogobuna o Israel dela e helekai, “Au ga dugu adu dogu hagawelewele adu gi goodou, go ogu hagadaumee, gei goodou ga hagalee hai Au gi manawa gee labelaa. 25 Au ga hai baahi adu gi goodou. Au ga haga madammaa goodou be nia baalanga ala ma gaa dudu gi madammaa, dela e dudu gi daha nia dogolia. 26 Au ga gowadu gi goodou godou dagi mono gau ala e haganoho baba goodou gii hai be digau ala namua loo. Malaa, Jerusalem ga haga ingoo bolo di Waahale Hai donu mo di Waahale Manawa dahi.”
27 Idimaa Dimaadua dela e donu, Mee ga benebene Jerusalem mo ono gau huogodoo ala guu huli hoou. 28 Gei Mee ga hagahuaidu digau huogodoo ala e hai di huaidu ge e hai baahi ang gi Mee. Mee ga daaligi digau huogodoo ala e diiagi a Mee. 29 Gei goodou ga langaadia i di godou hai daumaha ang gi nia laagau ‘oak’ ala ne dogi go goodou i lodo godou hadagee dabu.* Nia hadagee dabu : Nia daangada ne hagadonu bolo maa ginaadou ga hagadabu di hadagee ang gi di god hagadili mee, gei mee ga hagahumalia nadau golee laagau 30 Gei goodou gaa hai be di laagau ‘oak’ dela ma gaa mae ono lau, ge e hai be di hadagee deai dono dangada e haga nannanu ai. 31 Gadoo be di geinga dela ma ga ulaula i di mada gologolo, e hai be digau maaloo dangihi ala gaa wwele i nadau haihai huaidu, tangada e mee di diinai di wele deelaa ai.

*1.1: 2 Kings 15.1-7; 15.3216.20; 18.120.21; 2 Kronikel 26.132.33

*1.9: Genesis 19.24; Romans 9.29

*1.14: Amos 5.21-22

*1.29: Nia hadagee dabu : Nia daangada ne hagadonu bolo maa ginaadou ga hagadabu di hadagee ang gi di god hagadili mee, gei mee ga hagahumalia nadau golee laagau