DANIEL
Di Beebaa Daniel
Di haga modongoohia:
Di Beebaa Daniel ne hihi i di madagoaa digau o Jew nogo hagaduadua i lala di king hagamuamua. Mai i nia kai mo nia haga modongoohia mai i lodo nia moe, tangada dela ne hihi di beebaa deenei e hagamahi ang gi nia daangada o di madagoaa deelaa bolo ginaadou gi hagadagadagagee gi di hai a God dela gaa dugu gi lala di nadau king hagamuamua deelaa, mo di hai a God dela ga haga duu aga labelaa nia donu o ana daangada.
Di beebaa deenei e wwae lua: (1) Nia kai o Daniel mo ono ehoo ala ne laha mai gi daha mo di nadau guongo. Mai i di nadau hagadonu mo di hagalongo gi God gu maaloo ai digaula i nadau hagadaumee. Nia kai aanei ne hai i di madagoaa nogo dagi go Babylonia mo Persia. (2) Nia moe ala ne mmada ginai a Daniel. Nia haga modongoohia o nia henua aamua ala e tomo gi nua mo ala e monnono gi lala, tugi i di madagoaa nogo dagi go Babylonia. Nia haga modongoohia aanei gu helekai labelaa i di hagahuaidu o di king hagamuamua, mo di madamada o di aali o nia daangada a God.
Di hagahonu di beebaa deenei:
Daniel mo ono ehoo hagaaloho (1.1—6.28)
Daniel e haga modongoohia ana midi (7.1—12.13)
a. Nia manu hagamadagudagu dangada e haa (7.1-28)
b. Di siibi daane mo di kuudi (8.1—9.27)
c. Tangada di langi kae hegau (10.1—11.45)
d. Di madagoaa o di hagaodi o nia mee (12.1-13)
Daniel mo ono ehoo hagaaloho
1
(1.1—6.28)
Nia dama daane i di hale king o Nebuchadnezzar
Di tolu ngadau o Jehoiakim nogo king i Judah, gei di king o Babylonia go Nebuchadnezzar ga heebagi gi di waahale Jerusalem, ga duuli di gili di waahale deelaa.* 2 Kings 24.1; 2 Kronikel 36.5-7 Di Tagi guu dugu anga gi mee gii kumi di King Jehoiakim, gaa kae labelaa nia goloo hagalabagau o di Hale Daumaha. Mee guu kumi labelaa ana daangada guu lahi dalia ia gi di hale daumaha o dono god dela i Babylon. Gei ana goloo hagalabagau ala ne kae, guu dugu gi lodo nia gowaa dugudugu mee o di hale daumaha. Di king ga haga iloo gi tagi damana o digau hai hegau dono hale go Ashpenaz bolo mee gi hilihilia hunu dama daane mai i lodo digau ala ne laha mai i Israel, mai digau ala e dau gi nia waawa king o Israel, mo mai i digau dau. Digaula gii hai digau mmaadanga, ge kabemee, gu aago gi humalia, gei e limalima di kabe nia mee, gei e maaloo nadau huaidina, e tau di hai hegau i lodo di hale di king. Ashpenaz gi aago ina digaula gi di hihi mo di dau nia helekai o Babylon.* 2 Kings 20.17-18; 24.10-16; 2 Kronikel 36.10; Isaiah 39.7-8 Di king gu helekai bolo digaula e miami ge e inu nia meegai ala e miami ai di king mo digau dono hale. Digaula e hagawouwou i nia ngadau e dolu, nomuli gaa mee laa di lloomoi gi baahi di king. Digau i lodo digau ala ne hilihili aanei go Daniel, Hananiah, Mishael mo Azariah, digau mai di madawaawa Judah. Tagi damana go Ashpenaz guu wanga ana ingoo hoou gi digaula: Daniel go Belteshazzar, Hananiah go Shadrach, Mishael go Meshach, mo Azariah go Abednego.
Daniel gu hagamaanadu bolo ia hagalee haga milimilia ia gi nia meegai mo di inu nia waini mai baahi di hale king. Gei mee ga dangidangi ang gi Ashpenaz bolo gi hagamaamaa ina ia. God guu hai a Ashpenaz gi humalia ang gi Daniel. 10 Gei Ashpenaz ga helekai gi Daniel, “Au e madagu i di king, idimaa ma go di king donu hua dela e haganohonoho di godou hagangudu. Maa mee ga gidee ia bolo goodou e tomo gee mo godou ihoo ala i golo, gei mee ga daaligi au gii made.”
11 Malaa, Daniel ga helekai gi tangada hai hegau dela ne dongo go Ashpenaz bolo e madamada humalia i Daniel mo ono ehoo dogodolu, 12 “Hagamada ina malaa gimaadou i nia laangi e madangaholu: Haangai ina hua gimaadou gi nia huwa laagau mo nia wai. 13 Nomuli gei goe gaa mmada, ga hagatau gimaadou gi digau ala nogo miamiami i nia meegai di king, ga hai mai gi gimaadou dau mee dela e tau anga gi dau mee dela e mmada ginai goe i gimaadou.”
14 Mee gu hagalongo gi di hai a Daniel mo ono ehoo, gu hagamada digaula i nia laangi e madangaholu. 15 Muli nia laangi e madangaholu, gei gu gidee bolo digaula e mmada ginai hagahumalia, gei e koia e maaloo i digau huogodoo ala nogo miami i nia meegai di king. 16 Malaa, gei tangada dela e madamada humalia i digaula gu hagalee haangai digaula gi nia meegai mo nia waini mai baahi di king, gu haangai hua digaula gi nia huwa laagau.
17 God guu wanga nia kabemee mo nia hangaa kabe nia helekai mono hihi gi nia dama daane dogohaa aanei. Daniel gu iloo ia huoloo di haga modongoohia o nia moe mono haga modongoohia midi.
18 Gaa dae mai gi di hagaodi o tolu ngadau, gei ogo Ashpenaz ga laha mai nia dama daane huogodoo gi mua di King Nebuchadnezzar. 19 Di king ga helehelekai gi digaula, gei deai tangada i digau ala nogo tuu i mua di king e hai be Daniel, Hananiah, Mishael mo Azariah ai. Malaa, digaula guu hai digau hai hegau ni di king. 20 Di king gu hagatautau nia kabemee mo nia iloo digaula i di helehelekai gi ana heeu bolo digaula e kabemee i nia holongo e madangaholu i hongo ana gau hai mogobuna mo ana gau hai buubuu ala i lodo dono henua. 21 Daniel nogo ngalua hua igolo i lodo di hale di king, gaa dae mai loo gi di King Cyrus o Persia ne haga magedaa tenua go Babylonia.


Di waahale go Babylon

*1.1: 2 Kings 24.1; 2 Kronikel 36.5-7

*1.4: 2 Kings 20.17-18; 24.10-16; 2 Kronikel 36.10; Isaiah 39.7-8